บอสซาโนว่า (Bossa Nova) คืออะไร ปี 1965 ผมยังไม่รู้จักครับ จนบ่ายวันหนึ่งผมโดดร่ม(หนีเรียนสมัยขาสั้น) กับพรรคเพื่อนร่วมอุดมการณ์ฟังเพลงเดียวกัน ไปดูหนังเรื่อง ‘นิสิตสาวเริงรัก’ (Get Yourself a College Girl) ชื่อภาษาไทยหนังเรื่องนี้ติดเรตมาก รอบบ่ายที่โรงภาพยนตร์คิงส์ วังบูรพา ที่ต่อมากลายเป็นที่มาของห้างเมอรี่คิงและปัจจุบันเป็นห้างเมก้าพลาซ่า อะไรที่ทำให้พวกเรายอมโดดร่มไปดูหนังเรื่องรอบนี้ให้ได้เพราะเป็นวันสุดท้ายก่อนเปลี่ยนโปรแกรม ความตั้งใจของพวกเราที่พลาด ‘นิสิตสาวเริงรัก’ ไม่ได้ มิใช่เพราะเป็นหนังเรตอาร์ แต่เพราะเป็นหนังรวมวงดนตรีดังปี พ.ศ.นั้น ไม่นับ The Beatles ได้แก่ Dave Clark Five; The Animals; The Standells (วงแนวร๊อคการาจวงแรกของอเมริกา) สมัยนั้นหนังเพลงวัยรุ่นจะยืนโรงได้ห้าถึงเจ็ดวันเท่านั้น Get Yourself a College Girl ตัวหนังเกี่ยวกับสังคมนักเรียนอเมริกันที่จะไปทำงานตอนปิดเทอมเพื่อประสบการณ์ใหม่ๆและเพื่อหารายได้พิเศษใช้ตอนเปิดเทอม ในเรื่องจึงไปทำงานในรีสอร์ตริมหาด นางเอกเป็น Mary Ann Mobley มิสอเมริกา 1959 ร้องเพลงได้แสดงหนังก็โอเค (เคยมีเล่นคู่กับ Elvis เรื่อง Girl Happy และ Harum Scarum) อีกคนคือNancy Sinatra ตอนนั้นยังไม่ร้องเพลงเลย พอไปถึงกลางเรื่อง ระหว่างที่บรรดานิสิตที่มารับจ๊อบทำความสะอาดคลับ ก็มีวงดนตรีซ้อมบนเวที มีนักร้องสาวและมือแซคโซโฟน ที่ผมไม่เคยรู้จัก รวมถึงเพลงที่กำลังเล่นกันอยู่ ผมรู้แต่ว่าเพลงอะไรจังหวะอะไรก็ไม่รู้ แต่เพราะดีว่ะ หนังจบพวกเราก็แยกย้ายกลับบ้าน พอดีสมัยเด็กบ้านผมอยู่ถนนเจริญกรุง เดินผ่านร้านแผ่นเสียง ‘ลัคกี้มิวสิค’ ตรงสะพานเหล็กซึ่งเป็นร้านแผ่นเสียงชั้นนำที่อิมพอร์ตแผ่นจากต่างประเทศ เห็นปกแผ่นซาวด์แทรค ‘Get Yourself a College Girl’ มีวงดนตรีทั้งหมดที่อยู่ในเรื่องพร้อมชื่อวงชื่อนักร้อง เป็นครั้งแรกที่ผมรู้จัก Astrud Gilberto และ Stan Getz จากปกอัลบั้มนี้ แต่ยังไม่รู้ชื่อเพลงที่ทั้งสองบรรเลงว่า ‘The Girl from Ipanema’ และอีกเกือบสิบปีต่อมา ค่อยรู้ว่าดนตรีในเพลงนี้คือ ‘บอสซาโนว่า’….
บ่ายวันหนึ่งประมาณปี 1962 ที่บาร์เครื่องดื่มหน้าหาดอิปาเนมา เด็กสาวรุ่นสูงผิวแทนเดินเข้ามาที่เคาท์เตอร์บาร์ขอซื้อบุหรี่หนึ่งซอง ตามคำสั่งของคุณแม่ จากนั้นเดินทอดน่องผ่านหาดทรายกลับบ้าน และคงเป็นเพราะรูปร่างที่สวยงามจึงมีเสียงผิวปากแบบหมาป่าเห็นเหยื่อ (wolf whistles) จากหนุ่มๆที่เธอเดินผ่าน สาวน้อยคนนี้อายุสิบเจ็ดปีชื่อ Helo Pinheiro จะมาซื้อบุหรี่ประจำทุกวัน ก็ไม่พ้นสายตาของนักแต่งเพลงสองคนที่มานั่งทอดอารมณ์และหาวัตถุดิบในการเขียนเพลงประกอบละคร คนแต่งเนื้อเพลงชื่อ Vinicius de Moraes คนแต่งดนตรีชื่อ Antonio Carlos Jobim แต่งออกมาเวอร์ชั่นแรกตั้งชื่อเพลงว่า ‘Menina que Passa’ ความหมาย The Girl Who Passes By แล้วค่อยตัดแต่งจนกลายเป็น Garota de Ipanema หรือ The Girl from Ipanema ตอนนั้นเป็นช่วงสุกดิบของดนตรีสมัยใหม่พัฒนาจากดนตรีแนว Samba ที่ได้รับความนิยม จากกลุ่มนักดนตรีเชื้อสายโคลัมเบี้ยนที่มาโตในบราซิลที่เมืองอีบาเยีย (Bahia) โดยกลุ่มนักดนตรีบราซิลเลียนแท้จากเมืองริโอเดอไจเนโร ส่วนต่างจากดนตรีSamba คือเน้นทำนองไพเราะมากกว่าความคึกคัก และลดเครื่องเคาะเพอคัชชั่นเป็นกีตาร์กับเปียโน ยังไม่รู้จะตั้งชื่อว่าอะไรก็แปะไว้ว่า Bossa Nova ที่มีความหมายว่า new trend หรือ new wave…..
The Girl from Ipanema ฉบับบันทึกเสียงแรกเป็นนักร้องชายเสียงหล่อของบราซิล Pery Reibero 1962 ก่อนที่มือแซคโซโฟนชาวอเมริกัน Stan Getz เดินทางมาแสดงที่บราซิลและพบเพลงนี้และชอบมาก จึงชักชวน ทีมนักดนตรีบราซิลเลียนที่เกี่ยวข้องกับเพลงนี้ให้ไปสหรับอเมริกา อันประกอบด้วย Antonio Carlos Jobim เปียโน; Joao Gilberto กีตาร์; Milton Banana กลอง; Sabastiao Neto เบส และตัว Stan Getz เป่าเทเน่อร์แซคโซโฟน บันทึกเสียงที่นิวยอร์ค Creed Taylor โปรดิวเซอร์บอกว่าถ้าจะให้คนอเมริกาที่ยังไม่รู้จักดนตรีบอสซาโนว่า ชอบเพลงนี้ก็ควรมีฉบับร้องเป็นภาษาอังกฤษ ในวันที่บันทึกเสียงไม่มีนักร้องอเมริกันอยู่ในสตูดิโอเลย และด้วยงบประมาณจำกัดจะต้องจบเบ็ดเสร็จในวันนั้น นักดนตรีจากบราซิลทั้งหมดที่มาไม่มีใครพูดภาษาอังกฤษได้แม้แต่คนเดียว จะมีก็คือ Astrud Gilberto ภรรยาของ Joao Gilberto ที่พอพูดอังกฤษได้บ้าง และไม่ได้เป็นนักร้องอาชีพมาก่อน แต่ก็เป็นชอยส์เดียวในวันนั้น เมื่อบันทีกเสียงเสร็จ สไตล์การร้องของ Asturd จะเนิบแบบนักร้องบ้านๆ ทุกคนเงียบหมด แต่ Creed Taylor บอกโนชอยส์เอาตามนี้ ภายหลังเมื่อนำไปเปิดในวิทยุและแสดงสดในคลับ ความเนิบของน้ำเสียงของ Astrud เข้ากับดนตรีบอสซาโนว่าได้ดี คนฟังกลับชอบกัน และเมื่อต้นสังกัด Verve Records ส่งเพลงนี้ไปอยู่ในหนังเรื่อง Get Yourself A College Girl ก็ยิ่งสร้างกระแสให้ผู้ฟังนอกอเมริกาได้รู้จัก บอสซาโนว่ากลายเป็นดนตรีแนวใหม่ส่งผลให้ The Girl from Ipanema คว้าแกรมมี่ Record Of The Year 1965 และกลายเป็นเพลงยอดนิยมที่ถูกนำไปบันทึกเสียงใหม่มากที่สุดเป็นรองแค่เพลง Yesterday ของ The Beatles….
Helo Pinheiro ชื่อจริง Heloísa Eneida Menezes Paes Pinto วันนี้อายุ 82 ปีแล้ว ในวันที่เป็นแรงบันดาลใจให้ Vinicius de Moraes กับ Antonio Carlos Jobim แต่งเพลง Garota de Ipanema เธออายุ 17 ปีเท่านั้น หลังจากเพลงดังไปทั่วโลก เธอยังใช้ชีวิตอยู่ในหาดอิปาเนมาโดยเปิดร้านขายชุดบิกินนี่ ชื่อร้าน ‘The Girl from Ipanema’ มาถึงทุกวันนี้ เคยเป็น Playmateให้กับนิตยสารBrazillian Playboy และถ่ายแบบให้กับนิตยสารแฟชั่น…..
คลิป (youtube) The Girl from Ipanema โดย Astrud Gilberto กับ Stan Getz จากหนัง ‘นิสิตสาวเริงรัก’ Get Yourself a College Girl 1964….เป็นเลิศ หทัยเฑียร-
